Η οικονομική κρίση ήρθε ξανά. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά. Η ιστορία του πολιτικού και οικονομικού μας συστήματος είναι γεμάτη από τέτοιες κρίσεις, που επαναλαμβάνονται συνεχώς κατά τακτά διαστήματα και έχουν όλες σχεδόν τα ίδια χαρακτηριστικά. Την απόδοση δηλαδή σε ένα εμπόρευμα μεγαλύτερης αξίας από αυτή που πραγματικά έχει. Και έτσι όσοι έχουν αποκτήσει αυτό το εμπόρευμα, που μπορεί να είναι οτιδήποτε, από αντικείμενα αξίας, “χαρτιά” όπως ομόλογα, μετοχές κ.λ.π. αρχικά πιστεύουν ότι κατέχουν μεγάλη ποσότητα πλούτου, ενώ όταν θελήσουν να μετατρέψουν αυτόν τον υποτιθέμενο πλούτο σε πραγματικό χρήμα, αποδεικνύετε ότι τελικά η αληθινή αξία αυτού του εμπορεύματος είναι πολύ λιγότερη, και έτσι ο φαινομενικά “πλούσιος” αποδεικνύεται ότι είναι τελικά φτωχός.Αυτό είπαμε πως δεν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία. Η παλαιότερη κρίση στον σύγχρονο κόσμο, τουλάχιστον από όσα γνωρίζω, συνέβη στην Ολλανδία στα μέσα του 17ου αιώνα και ήταν η λεγόμενη “κρίση της τουλίπας” όπου κάθε σπόρος τουλίπας υπερτιμήθηκε και άξιζε μια ολόκληρη περιουσία. Και όταν ξαφνικά η τουλίπα ξαναπήρε την αξία που είχε σαν ένα απλά ωραίο φυτό, όλοι αυτοί που είχαν επενδύσει την περιουσία τους βρέθηκαν ξαφνικά να κατέχουν φυτά που δεν είχαν παρά ελάχιστη αξία, και έτσι καταστράφηκαν οικονομικά.
Το ίδιο συνέβη και αργότερα στις αρχές του 18ου αιώνα όταν όλοι στην Αγγλία επένδυαν τις περιουσίες τους στην Βασιλική εταιρεία που υποτίθεται ότι θα εκμεταλλευόταν τον πλούτο που ανακαλύφθηκε στον νέο κόσμο της Αμερικανικής ηπείρου χωρίς να γνωρίζουν καν αν υπήρχε και τι ήταν αυτός ο πλούτος. Και τελικά όταν όλα αποδείχθηκαν όνειρα απατηλά, έχασαν τις περιουσίες τους και καταστράφηκαν. Αντίστοιχα παραδείγματα υπάρχουν πολλά στην ιστορία της ανθρωπότητας και έχουν κοινά χαρακτηριστικά τους την ύπαρξη “νόμιμων” ή ημινόμιμων, αλλά πάντα μη ηθικών τρόπων και μηχανισμών ,τους οποίους δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε, και με τους οποίους απορροφάται ο περισσότερος υπάρχον ή παραγόμενος πλούτος από τη βάση της κοινωνίας δημιουργώντας μια οικονομική ολιγαρχία.
Τα παραδείγματα από την ιστορία είναι πάμπολλα. Στην αρχαία εποχή, όπου η καλλιεργήσιμη γη αποτελεί την πηγή του πλούτου, υπάρχουν τα παραδείγματα της αρχαίας Αθήνας και της αρχαίας Ρώμης όπου μια μειοψηφία γαιοκτημόνων με μηχανισμούς πολλές φορές βίαιους ή εκβιαστικούς συγκέντρωσε όλη τη γη στα χέρια τους, δημιουργώντας χιλιάδες εξαθλιωμένους ακτήμονες πολλοί από τους οποίους κατάντησαν δούλοι. Δημιουργήθηκαν έτσι τα μεγάλα κτήματα, τα Λατιφούντια, όπου απέραντες εκτάσεις, ήταν στα χέρια ελάχιστων ανθρώπων και καλλιεργούνταν από ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων πρώην ιδιοκτητών μικρών κομματιών γης που αναγκάστηκαν να χάσουν την περιουσία τους και να γίνουν δούλοι ή ακτήμονες, και να καλλιεργούν την ίδια τους τη γη χωρίς κανένα ανθρώπινο δικαίωμα.
Αυτό οδήγησε βέβαια, σε πολλές εξεγέρσεις που κράτησαν αρκετές δεκαετίες μέχρι να βρεθεί τρόπος μείωσης αλλά όχι εξαφάνισης της αδικίας (Μεταρρυθμίσεις του Σόλωνα και του Κλεισθένη στην Αθήνα, εξέγερση των Γράκχων στη Ρώμη κ.λ.π.).
Κάτι ανάλογο συνέβη στο τέλος της Ρωμαϊκής εποχής όταν η κατάρρευση της τότε κοινωνίας, και η ανάγκη ασφάλειας οδηγούσε τους ανθρώπους να ζητήσουν την προστασία των ισχυρών γύρω από τα κάστρα με συνέπεια την δημιουργία των φέουδων του Μεσαίωνα με ολίγους πάλι ανθρώπους να ζουν στην απόλυτη χλιδή και χιλιάδες να ζουν στην απόλυτη εξαθλίωση χωρίς κανένα δικαίωμα.
Χαρακτηριστική είναι επίσης η περίπτωση της Ρωσίας στην εποχή των Τσάρων, όπου τα εκατομμύρια δουλοπάροικων που καλλιεργούσαν τη γη των γαιοκτημόνων, δεν είχαν καν το δικαίωμα να διαμαρτυρηθούν, και η απλή διαμαρτυρία ήταν αδίκημα που τιμωρούνταν με θάνατο.
Και ερχόμαστε στην σημερινή εποχή, όπου επιφανειακά μόνο φαίνεται διαφορετική. Αν την αναλύσουμε όμως ποιο βαθειά, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλές ομοιότητες.
Και στην δική μας εποχή υπάρχουν οι ίδιοι μηχανισμοί που απορροφούν τον πλούτο που παράγει η κοινωνία στα χέρια λίγων ανθρώπων, ενώ η πλειοψηφία που παράγει αυτό τον πλούτο αναγκάζεται με διαφόρους τρόπους (χαμηλούς μισθούς, πλύση εγκεφάλου για υπερκατανάλωση, δημιουργία ψεύτικων αναγκών), να καταφεύγει σε αυτούς για να μπορέσει να επιβιώσει.
Σε παλαιότερες εποχές η μορφή πλούτου ήταν η γη και συγκεντρωνόταν στα χέρια λίγων, σήμερα η μορφή πλούτου είναι το χρήμα και οι μετοχές, και πάλι συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων. Αντί δηλαδή να έχουμε φέουδα γης σήμερα έχουμε φέουδα χρήματος και στην θέση των μικρών ιδιοκτητών γης που έχασαν την γη τους, και έγιναν δουλοπάροικοι χωρίς κανένα δικαίωμα, έχουμε σήμερα τους μικρούς επαγγελματίες που αδυνατούν να συντηρήσουν τις μικρές επιχειρήσεις τους και αναγκάζονται να βρουν δουλειά στα σημερινά φέουδα, που είναι τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα με χαμηλότερες αποδοχές και ελάχιστα δικαιώματα, όπως επίσης οι νέοι που όταν βρίσκουν δουλειά, την βρίσκουν με μισθούς εξαθλίωσης ενώ τα κοινωνικά δικαιώματα που κερδήθηκαν τους τελευταίους δύο αιώνες, από την Γαλλική επανάσταση και μετά, θεωρούνται ασυμβίβαστα με την σημερινή εποχή. ( στην πραγματικότητα όμως, ασύμφορα με τα συμφέροντα των σύγχρονων φεουδαρχών ).
Δηλαδή στην ουσία η κοινωνία μας ξαναεπιστρέφει σιγά-σιγά, στην εποχή της εργασίας χωρίς ωράριο, με μισθό απλής επιβίωσης, και με ανύπαρκτα ή ελάχιστα δικαιώματα. Από όλα αυτά είναι προφανές, ότι τις τελευταίες δεκαετίες επιχειρείται η αναβίωση και η επιστροφή σε κοινωνικές δομές και κοινωνικές σχέσεις παρόμοιες με εκείνες του Μεσαίωνα και της φεουδαρχίας.
Απλά αυτό που αλλάζει είναι η εξωτερική μορφή (φέουδα γης – φέουδα χρήματος, δουλοπάροικοι – εργαζόμενοι φθηνά χωρίς δικαιώματα), η ουσία όμως παραμένει η ίδια. Όλα αυτά βέβαια, υποτίθεται ότι είναι “αναγκαία” και γίνονται “για το καλό μας”.
Κατά πόσο όμως αυτό είναι το “καλό μας” ας το αναλογιστεί ο καθένας μας, την στιγμή που η παγκόσμια κοινότητα παράγει αμύθητα πλούτη. Αυτό που πραγματικά έχει ανάγκη η κοινωνία μας, δεν είναι η υποχρεωτική και δήθεν αναγκαία αναβίωση του Μεσαίωνα, αλλά η συνειδητοποίηση και η δραστηριοποίηση καθενός από εμάς ώστε από θεατής όλης αυτής της κατάστασης να γίνει πολίτης που να απαιτεί δικαιότερη λειτουργία της κοινωνίας και της κατανομής του πλούτου ο οποίος σε τελική ανάλυση παράγεται από την ίδια την κοινωνία, και αντί να επιστρέφει σε αυτήν, απορροφάται από τους σύγχρονους φεουδάρχες.
Διαφορετικά αργά ή γρήγορα θα ξαναζήσουμε εποχές νέων κοινωνικών συγκρούσεων με ίσως απρόβλεπτες συνέπειες, γιατί είναι ο νόμος της φύσης η δράση να γεννά αντίδραση και η αδικία να γεννά επιδίωξη της δικαιοσύνης.
Γι’ αυτό ο άνθρωπος από τη φύση του, όσο και αν καταπιέζεται και αδικείται πάντα θα εξεγείρεται και θα απαιτεί την εφαρμογή της δικαιοσύνης.
Βούης Βασίλης
* Το κείμενο στάλθηκε σ’ εμάς στις 3 Δεκέμβρη, δηλαδή πριν την κρατική δολοφονία του 15χρονου Αλέξη
- Επιστροφή στο Sibilla
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου